Mùa lúa rẫy ở vùng cao An Nghĩa
Từ xa xưa, đồng bào người Hrê, Bana huyện An Lão đã có truyền thống sản xuất lúa rẫy. Đối với họ, lúa rẫy không chỉ đơn thuần là cây lương thực để duy trì cuộc sống, mà nó còn ẩn chứa một nét đẹp văn hóa cần phải giữ gìn.
Trong những năm gần đây, cây keo lai phát triển đã đem lại thu nhập cho người dân, chính vì thế diệt tích trỉa lúa rẫy đã nhường chỗ cho cây keo. Tuy nhiên, nhiều địa phương trong huyện vẫn giành một diện tích nhất định để duy trì và giữ gìn phát triển giống lúa rẫy được ông bà, cha mẹ nhiều thế hệ trước để lại, trong đó có xã An Nghĩa.
Tại xã An Nghĩa, diện tích trồng lúa rẫy biến động theo từng năm bởi tập quán trồng trọt của đồng bào. Mỗi năm, lúa rẫy chỉ được trồng đúng một mùa vụ, từ tháng 6 đến tháng 12 hoặc sớm hơn từ tháng 5 đến tháng 11 (âm lịch).
Quy trình trồng lúa rẫy khái quát ngắn gọn thì rất đơn giản. Vào đầu mùa vụ, đồng bào chọn những con đồi thoải vừa dốc, kết hợp trồng lúa rẫy khi cây keo còn thấp. Khi mưa xuống, đất mềm và tơi hơn, bà con lấy những hạt lúa giống đã tuyển chọn gieo vào đất. Không có cày bừa như lúa nước, chỉ có hình ảnh người đàn ông đi trước đào lỗ, người phụ nữ bỏ hạt lúa xuống rồi lấp đất lại.
Những hạt lúa đã gửi vào lòng đất sẽ nhờ sương trời gió núi, mưa rừng để vươn mình nảy mầm xanh. Từ lúc trỉa hạt cho đến khi thu hoạch, bà con chỉ tốn công làm cỏ, còn sự sống thì “phó mặc” cho cây tự sinh, tự dưỡng theo quy luật tự nhiên. Sau 6 tháng trồng, nếu thời tiết thuận lợi, cây lúa rẫy sẽ đơm bông, kết thành những hạt lúa to, chắc nịch, tỏa hương thơm ngát. Vậy nhưng, cũng có nhiều năm, thời tiết khắc nghiệt, hạn hán kéo dài, cây lúa rẫy không sinh trưởng được, công phát rẫy, trỉa hạt của bà con coi như “công dã tràng”.
Ông Đinh Văn Câm (Thôn 4, xã An Nghĩa) cho biết: “Sau khi phát dọn rẫy keo thu hoạch vào đầu tháng 5, gia đình trỉa lúa rẫy với diện tích gần 1ha. Việc trồng lúa này có từ ngày xưa, ông bà truyền lại cho hạt giống để gieo trồng. Người trong thôn từ nhỏ ai cũng biết cách trồng lúa rẫy. Tùy thời tiết có năm được mùa, có năm mất mùa. Trong suốt 6 tháng lúa sinh trưởng, người Bana đi làm thuê, trồng rừng keo, phát rẫy để kiếm sống nên cuộc sống của bà con trong những năm gần đây cũng gọi là no đủ”.
Lúa rẫy khi nấu chín hạt rời và có vị ngọt, bùi rất riêng biệt. Ngày càng có nhiều khách du lịch, người dân các nơi tìm đến thưởng thức lúa rẫy, bởi lúa được trồng hoàn toàn tự nhiên theo hướng hữu cơ, không sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu, hàm lượng chất dinh dưỡng cao. Chính vì thế, dù năng suất thấp hơn nhưng giá của lúa rẫy thì cao hơn so với lúa nước.
Cây lúa rẫy ở An Nghĩa không được khuyến khích trồng nhiều, bởi các triền núi có độ dốc cao. Việc người dân đốt rừng trồng lúa dễ gây xóa mòn đất, ảnh hưởng đến rừng. Mặc khác, khi tập trung trồng lúa rẫy, bỏ quên lúa nước sẽ dẫn đến tình trạng thiếu lương thực hằng năm. Tuy nhiên, một số hộ dân tận dụng phần diện tích đất trống sau khi thu hoạch keo để trồng lúa rẫy để có thêm lương thực giáp hạt với vụ lúa nước năm sau, cho hiệu quả cao là điều đáng mừng.
Với thời tiết thuận lợi như hiện nay, chắc chắn mùa lúa rẫy tại xã An Nghĩa trong năm 2022 sẽ hứa hẹn một mùa bội thu.
Trong những năm gần đây, cây keo lai phát triển đã đem lại thu nhập cho người dân, chính vì thế diệt tích trỉa lúa rẫy đã nhường chỗ cho cây keo. Tuy nhiên, nhiều địa phương trong huyện vẫn giành một diện tích nhất định để duy trì và giữ gìn phát triển giống lúa rẫy được ông bà, cha mẹ nhiều thế hệ trước để lại, trong đó có xã An Nghĩa.
Quy trình trồng lúa rẫy khái quát ngắn gọn thì rất đơn giản. Vào đầu mùa vụ, đồng bào chọn những con đồi thoải vừa dốc, kết hợp trồng lúa rẫy khi cây keo còn thấp. Khi mưa xuống, đất mềm và tơi hơn, bà con lấy những hạt lúa giống đã tuyển chọn gieo vào đất. Không có cày bừa như lúa nước, chỉ có hình ảnh người đàn ông đi trước đào lỗ, người phụ nữ bỏ hạt lúa xuống rồi lấp đất lại.
Những hạt lúa đã gửi vào lòng đất sẽ nhờ sương trời gió núi, mưa rừng để vươn mình nảy mầm xanh. Từ lúc trỉa hạt cho đến khi thu hoạch, bà con chỉ tốn công làm cỏ, còn sự sống thì “phó mặc” cho cây tự sinh, tự dưỡng theo quy luật tự nhiên. Sau 6 tháng trồng, nếu thời tiết thuận lợi, cây lúa rẫy sẽ đơm bông, kết thành những hạt lúa to, chắc nịch, tỏa hương thơm ngát. Vậy nhưng, cũng có nhiều năm, thời tiết khắc nghiệt, hạn hán kéo dài, cây lúa rẫy không sinh trưởng được, công phát rẫy, trỉa hạt của bà con coi như “công dã tràng”.
Ông Đinh Văn Câm (Thôn 4, xã An Nghĩa) cho biết: “Sau khi phát dọn rẫy keo thu hoạch vào đầu tháng 5, gia đình trỉa lúa rẫy với diện tích gần 1ha. Việc trồng lúa này có từ ngày xưa, ông bà truyền lại cho hạt giống để gieo trồng. Người trong thôn từ nhỏ ai cũng biết cách trồng lúa rẫy. Tùy thời tiết có năm được mùa, có năm mất mùa. Trong suốt 6 tháng lúa sinh trưởng, người Bana đi làm thuê, trồng rừng keo, phát rẫy để kiếm sống nên cuộc sống của bà con trong những năm gần đây cũng gọi là no đủ”.
Lúa rẫy khi nấu chín hạt rời và có vị ngọt, bùi rất riêng biệt. Ngày càng có nhiều khách du lịch, người dân các nơi tìm đến thưởng thức lúa rẫy, bởi lúa được trồng hoàn toàn tự nhiên theo hướng hữu cơ, không sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu, hàm lượng chất dinh dưỡng cao. Chính vì thế, dù năng suất thấp hơn nhưng giá của lúa rẫy thì cao hơn so với lúa nước.
Cây lúa rẫy ở An Nghĩa không được khuyến khích trồng nhiều, bởi các triền núi có độ dốc cao. Việc người dân đốt rừng trồng lúa dễ gây xóa mòn đất, ảnh hưởng đến rừng. Mặc khác, khi tập trung trồng lúa rẫy, bỏ quên lúa nước sẽ dẫn đến tình trạng thiếu lương thực hằng năm. Tuy nhiên, một số hộ dân tận dụng phần diện tích đất trống sau khi thu hoạch keo để trồng lúa rẫy để có thêm lương thực giáp hạt với vụ lúa nước năm sau, cho hiệu quả cao là điều đáng mừng.
Với thời tiết thuận lợi như hiện nay, chắc chắn mùa lúa rẫy tại xã An Nghĩa trong năm 2022 sẽ hứa hẹn một mùa bội thu.
Tác giả bài viết: DD
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
Lời chào mừng
TRỊNH XUÂN LONG
Chủ tịch UBND huyện An Lão
Chủ tịch UBND huyện An Lão
Thống kê truy cập
- Đang truy cập20
- Hôm nay2,489
- Tháng hiện tại87,390
- Tổng lượt truy cập9,350,099
An lão qua ảnh
Video về quê hương
Thông báo