Mùa xay rừng trên đại ngàn An Lão

Thứ ba - 14/09/2021 07:26

Bắt đầu từ tháng 8 đến tháng 10 (âm lịch) hàng năm, bà con dân tộc thiểu số ở huyện miền núi An Lão chuẩn bị cho những chuyến băng rừng để hái trái xay. Đây là loại trái hoang dã, mọc tự nhiên nhưng mang hương vị rất độc đáo của núi rừng, được rất nhiều người ưa chuộng.
Hương vị núi rừng An Lão
Thời điểm này, trái xay rừng An Lão đang chín rộ, đi dọc theo các tuyến đường từ An Hòa lên các xã An Toàn, An Nghĩa, hay từ Thị trấn An Lão ngược lên An Vinh… là hình ảnh các thương lái miền xuôi cùng với bà con miền núi đang tập trung tại các điểm để thu mua trái xay rừng.

Anh Phạm Văn Quốc (Thôn Hưng Nhượng, xã An Hòa) thu mua hơn 1 tấn xay rừng mỗi ngày
Ông Đinh Văn Thương (thôn 1, xã An Toàn) - Người có kinh nghiệm hái xay rừng hơn 10 năm nay cho cho biết: “Cây xay mọc tự nhiên, không ai trồng và không cần phải tốn công chăm sóc ở các cánh rừng núi cao; mỗi cây trưởng thành có chiều cao từ 20-40m, tán rộng, lá xanh um và nhờ hút “tinh hoa của đất trời” mà cây sinh trưởng, phát triển khá tốt. Thông thường, cứ vào khoảng tháng 6 (âm lịch) là cây bắt đầu ra hoa, kết trái, đến khoảng tháng 8 bắt đầu cho thu hoạch trái. Đặc biệt, cây xay càng lâu năm thì tán lá càng rộng, cho trái càng sai...”.
Khi đã đến mùa thu hoạch, người dân miền núi lại băng rừng, vượt núi để hái trái xay về bán cho thương lái miền xuôi. Để thu hoạch trái chín, thông thường người dân phải trực tiếp leo lên cây. Ngoài ra, còn một biện pháp để thu hoạch nữa là dùng những cây móc, được làm bằng những cây tre dài để hái trái. Tuy nhiên, dù thu hoạch bằng cách nào thì đây cũng là công việc vô cùng khó khăn và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.
Trái xay có hình bầu dục, kích thước bằng đầu ngót tay cái. Trái khi còn sống có màu xanh, khi chín vỏ dần chuyển sang màu đen nhung. Vỏ trái xay mỏng, giòn, chỉ cần dùng tay ấn nhẹ là sẽ làm vỡ lớp vỏ để lộ ra lớp thịt bên trong. Thịt trong trái thường có màu vàng đậm, xốp và mềm. Khi ăn cảm giác đầu tiên là trái có vị chua chua, nhưng để lâu một chút sẽ thấy vị chua tan biến, còn đọng lại vị ngọt thanh rất riêng biệt, mang hương vị đặc trưng của rừng núi.
Giúp người dân có thêm thu nhập
Trái xay không chỉ là món ăn vặt khoái khẩu của nhiều người, mà đối với đồng bào miền núi An Lão, trái xay là món quà mà thiên nhiên ban tặng vì nó đã giúp họ có thêm thu nhập, trang trải chi phí sinh hoạt hàng ngày, góp phần cải thiện cuộc sống gia đình.
Chị Đinh Thị Thanh (Thôn 2, xã An Toàn) chia sẽ: Hơn nữa tháng qua, mỗi ngày gia đình tôi hái bán được 30 - 40kg xay rừng, thu về cũng được số tiền kha khá trên dưới 700.000 đồng. Trái xay rừng đã giúp gia đình tôi và nhiều bà con trong làng có thêm thu nhập, cải thiện cuộc sống
Anh Phạm Văn Quốc (Thôn Hưng Nhượng, xã An Hòa) là người chuyên thu mua trái xay rừng cho biết: “Mùa xay rừng chỉ kéo dài khoảng 2 tháng. Từ nhiều tuần trước, không khí thu mua trái xay đã rất nhộn nhịp. Mỗi ngày tôi mua xay của bà con vùng cao An Toàn với số lượng gần 1 tấn. Trái xay đúng mùa ngon, ngọt. Loại xay trâu tươi bán chạy nhất, giá trùng bình 20.000 đồng/kg. Xay thu mua về đóng bao, bán lại cho các thương lái ở Bồng Sơn, Quy Nhơn,...”.
Ngoài bán trái xay tươi cho các địa phương lân cận, xay còn được bà con An Lão chế biến thành nhiều sản phẩm khác nhau như ngâm đường, trộn muối ớt, ngâm chua cay…, bán với giá 100.000-150.000 đồng/hộp đã thu hút đối với các bạn trẻ, chị em công sở… để dành nhâm nhi trong những lúc rãnh rỗi, chuyện trò. Vị ngọt ngọt chua chua nhè nhẹ từ hương vị núi rừng An Lão đã đi vào lòng người, để nhớ để quên mỗi khi hè qua, thu đến.

Tác giả bài viết: DD